DE MINIMALISTISCHE ESSENTIE
Het minimalisme, dat uiterst verfijnd en gedurfd is, en dat misschien wel een ultieme purificatie is van de artistieke componenten kleur, licht, lijn en vorm, is misschien wel de meest gedurfde en blijvend inspirerende esthetiek van de 20e-eeuwse kunst. Sinds zijn ontstaan in het neoplasticisme van Piet Mondriaan rond de eeuwwisseling, via zijn bliksemsnelle opkomst in het Amerika van de jaren 1960, tot aan de meest sprekende idiomen van het hedendaagse artistieke, architectonische en productdesign, blijft het minimalisme een tour de force die onze wereld naar zijn evenbeeld heeft gevormd.
Het minimalisme, dat zowel indirect als vragend is, staat haaks op de artistieke canon en distilleert methodisch de meest elementaire componenten van de visuele cultuur, terwijl het onderzoekt en uitbreidt wat kunst kan en moet zijn. Door onze instincten uit te dagen en bespiegelingen te ontlokken over de meest fundamentele rollen van kunst, stelt het minimalisme ons in staat objectief te kijken, het persoonlijke te verwijderen en alleen pure elementen over te houden in al hun sterke en opvallende verwondering.
De erfenis van artistieke bewegingen, denkrichtingen en vernieuwingen volgt zelden een rechte en gemakkelijk te volgen lijn. Net als elke andere stroming die tegelijk een filosofie en een esthetiek op zich is, kronkelt het minimalisme eeuwenlang door de geschiedenis van de visuele cultuur, alvorens zich te settelen in de koortsachtige creatieve wereld van de jaren 1960 in New York. Hoewel men bewijzen van de esthetiek van de minimalistische kunst kan vinden in de monochrome vlakken van ruimte en lijn die de oude zenkunst typeren, in de Bauhaus-principes van ongerepte primaire kleuren, en in Mondriaans mystificerende innemende composities, had de beweging een gevoel van oppositie nodig om echt tot bloei te komen.
Dit punt van oppositie kwam in de vorm van het abstract expressionisme, en in de neobarokke, getextureerde, en vaak gekwelde penseelstreken van de Amerikaanse schilderkunst van halverwege de 20e eeuw. Abstracte expressionisten, zoals Rothko en De Kooning, brachten de ziel en psyche van de kunstenaar geanimeerd tot uitdrukking op het doek, waarbij ze grote ruimten in beslag namen met dichte, sprekende en overdadige verflagen. Het minimalisme ontstond als de ultieme tegenpool hiervan, waarbij het naar binnen gekeerde volledig werd vermeden, met de uitdrukkelijke bedoeling "kunst te maken die het overbodige uitsluit", en kunstwerken te vormen die hun eigen werkelijkheid bevatten zonder iets anders dan zichzelf te imiteren of uit te drukken.
Daarin ligt het meest dwingende en blijvende aspect van het minimalisme, en de essentie van zijn postmoderne kracht. Minimalistische kunst poogt niet om een externe werkelijkheid weer te geven, en voor het eerst in de kunstgeschiedenis presenteerde zij kunstwerken die noch een weergave waren van de wereld om ons heen, noch van onze innerlijke wereld. De kunstenaars van de minimalistische beweging wilden liever dat de toeschouwer zou reageren op wat zich voor hem bevond, dat hij onmiddellijk zou reageren op sculpturen, schilderijen en installaties die de fysieke en zintuiglijke ruimte in beslag namen. De New Yorkse kunstenaar Frank Stella beweerde over zijn minimalistische schilderijen: "Wat je ziet is wat je ziet", een manifest van zeven woorden voor kunst zonder misleiding, en voor kunst die niet probeert te zijn, maar die gewoon is.
Er zit een tegenstrijdigheid in het hart van minimalistische en aan minimalistische kunst verwante kunst, namelijk het feit dat deze van nature gebruik maakt van de meest basale, meest herkenbare en meest ingetogen elementaire kleuren, vormen, motieven en geluiden om vaak krachtige emotionele reacties op te wekken. Vooral de minimalistische beeldhouwkunst voert deze evenwichtsoefening met indrukwekkende impact uit, waarbij monumentale vormen vaak een tentoonstelling of openbare ruimte lijken binnen te dringen en vragen oproepen over zowel de reden van hun aanwezigheid als de manier waarop hun aanwezigheid de ruimte die ze hebben ingenomen, beïnvloedt en verandert. Dit blijkt duidelijk uit de imposante betonblokken van Donald Judd, die hun geometrische schaduwen over dorre woestijnlandschappen werpen, uit de oogverblindende muurtekeningen van Sol LeWitt en uit de Tilted Spheres van Richard Serra, die de toeschouwer insluiten wanneer hij tussen hun gebogen en opdoemende vlakken doorloopt.
Net zoals minimalistische kunst en beeldhouwkunst een duidelijke architectonische kwaliteit heeft, heeft ook de minimalistische architectuur en de architectonische ontwerpen die de weg baanden voor de opkomst van het minimalisme als een echte beweging, een sculpturale en artistieke kwaliteit. Nogmaals, het belang van het Bauhaus is onmogelijk te onderschatten als het gaat om het onderzoeken van de groei van de minimalistische architectuur, zowel als een idioom op zichzelf, en als een afgeleide van het modernisme en de avant-garde. Mies Van der Rohe en Walter Gropius, beide gewaardeerde directeuren van het Bauhaus, doordrenkten hun gebouwen met de 'less is more'-mantra van het Bauhaus-ontwerp, en waren voorstander van het gebruik van sobere oppervlakken, rechte lijnen en zichtbare bouwmaterialen. Le Corbusier, de erfgenaam van de Bauhaus-architectuurprincipes, benaderde zijn werk eveneens met een strak minimalisme, waarbij hij ruimte en licht alle verlichting en inrichting liet bieden die zijn gebouwen nodig hadden.
Verdere golven van minimalistische invloed zijn te vinden in het werk van andere geprezen architecten, met name Luis Barragán uit Mexico, Tadao Ando uit Japan en een overvloed aan hedendaagse ontwerpers die over de hele wereld werken. Alles, van privéwoningen tot enorme wolkenkrabbers, wordt opgetrokken met de slanke essentie van het minimalisme als kern, en siert skylines met monochrome oppervlakken, zichtbare balken en geometrische lijnen. Het is misschien dit internationalisme, dit gebrek aan culturele beperkingen en de behoefte aan een gemeenschappelijk cultureel begrip, waardoor het minimalisme niet zomaar een kunststroming uit het midden van de 20e eeuw is geworden, maar eerder de basis voor zo veel van de hedendaagse visuele cultuur. Het minimalisme, en de schoonheid die spreekt uit de finesse en ingetogenheid ervan, heeft de kunstgalerie allang verlaten en de wereld veroverd.
Geometrisch. Nauwkeurig. Ingetogen. De codes van het Minimalisme en Bauhaus zijn moeiteloos doorgevoerd in elk aspect van het ontwerp van La Prairie. Van de slanke potten en flacons die de zuiverheid en elegantie van het minimalisme weerspiegelen tot de productdisplay in zowel de virtuele als de fysieke omgeving, La Prairie streeft ernaar om de essentie van schoonheid te behouden en te benadrukken.
