SAVOIR-FAIRE

HET GEHEIM VAN MURANOGLAS

DE VOORTREFFELIJKE ALCHEMIE VAN EEN TIJDLOOS AMBACHT

Door de eeuwen heen manifesteerden zich op verschillende momenten ware hoogtepunten van het menselijke kunstenaarschap en creativiteit. Het wordt nauwelijks betwijfeld dat Muranoglas, met zijn combinatie van alchemistische werkwijzen, uiterst geheimzinnige productiemethoden en -werkwijzen, en opvallende schoonheid, een superieur voorbeeld is van verfijnd Italiaans vakmanschap, met een verbazingwekkende staat van dienst en kennis die de basis van elk prachtig object vormen.

Hoewel de schoonheid en het vakmanschap die de wonderen van het Murano-glaswerk tentoonspreiden ruim voldoende zijn om de reputatie, het prestige en het fascinerende aspect te rechtvaardigen, schuilt er meer achter dit bijzondere artistieke erfgoed en zijn schatten dan men op het eerste gezicht zou denken. Het verhaal van het Muranoglas ontstaat op een klein Venetiaans eiland, omhuld in folklore en legendes, en is doordrenkt met alchemistische experimenten.

HET BEWAKEN VAN DE GLORIE VAN MURANO

De weergaloze glasblazers van Murano verwierven hun status als alchemisten en ambachtslieden van de hoogste orde, en hun werk werd beschouwd als een ongeëvenaarde rijkdom van de Venetiaanse Republiek. Toen het vuur van de intriges rond hun werkelijk unieke glaswerk aanwakkerde, ontstonden er geruchten over de ambachtslieden van Murano en de werkwijzen die zij hanteerden. Misschien wel het meest hardnekkige gerucht was dat de glasblazers zware straffen zouden krijgen als ze het eiland ooit zouden verlaten, uit angst dat hun kennis verder zou worden verspreid. Opmerkelijk genoeg was dit een tijdlang ook echt waar. De geheimen van Murano werden zo zorgvuldig bewaakt dat er gedurende de hele Middeleeuwen extreme straffen werden opgelegd, variërend van gevangenisstraf tot dwangarbeid en zelfs executie, aan degenen die het risico vormden de raadsels van het eiland te openbaren.

Ondanks het feit dat het slechts voorzichtige eerste stappen in de chemische en fysische wetenschappen waren, werd de alchemie door het grote publiek met grote argwaan bekeken, dat de laboratoria van de alchemisten vaak beschouwde als centra van hekserij en duistere kunsten. Dankzij het smelten van metalen, het gebruik van poedervormige elementen en de daaruit voortvloeiende oogverblindende kleuren die uit de aarde lijken te zijn ontsproten, verwierven de objets d’art van Muranoglas op vele momenten in de geschiedenis een magische status, met name door het vermogen om vergif te traceren en te neutraliseren.

Ontwerptechniek Muranoglas. Fotocredit ©Marina Lanotte.
DE CREATIE VAN MURANOGLAS
Een unieke synergie tussen wetenschappelijk inzicht en het creëren van schoonheid in Muranoglas.

Delicaat, dun, verfijnd en gekleurd glaswerk is niet afkomstig uit het 13e-eeuwse Venetië. Dit soort vakmanschap, en de alchemie die de fundamenten ervan kracht bijzet, zou vanuit Mesopotamië, Egypte, en daarbuiten naar het Italiaanse schiereiland zijn gebracht. Maar met het Venetië van de middeleeuwen en de renaissance als centrum van cultuur, kunst en handel, contrasterend met wat de wereld tot dan toe had gezien, is het misschien niet verwonderlijk dat het Muranoglas zo'n machtige reputatie verwierf over het hele continent.

Terwijl veel van de alchemistische geheimen van Murano door het verstrijken der tijd en politieke instabiliteit verdwenen, tonen de overlevende objecten die dateren uit de 15e eeuw de gebruikte technieken en laten ze de stijlen zien die aan populariteit wonnen. Zo weten we bijvoorbeeld dat Murano-glasblazers snel smeltende zouten van tin en titanium verbrandden om iriserende afwerkingen op hun werken te creëren, en het befaamde avventurina-glaswerk, met gouden vlekken, werd gemaakt door kleine koperen kristallen in het glas te verwerken. Met behulp van krachtige ovens konden de Murano-glasmakers experimenteren met de kleuren die zich in metaaloxiden bevinden en deze gebruiken om levendige meesterwerken te creëren. De synergie tussen wetenschappelijk inzicht en het creëren van schoonheid was nog nooit zo sterk en is tot nog toe ongeëvenaard gebleken.

De 15e en 16e eeuw, een hectisch productief tijdperk voor heel Venetië, waren voor Murano tijden van ongeëvenaarde vernieuwing, en brachten het ontstaan van de perfectie van cristallo met zich mee; de kunst van het creëren van kristalhelder glas voor huishoudelijk en decoratief gebruik. De millefiori-techniek ontstond rond dezelfde tijd, waarbij filigrane stokjes van gekleurd glas verlijmd werden om opvallende bloempatronen te creëren. Tegen het einde van de 16de eeuw herschreven Murano’s alchemisten en glasblazers de spelregels van hun ambacht volledig; glas werd gemaakt om te lijken op marmer, en emailleren en diamantgravure breidden de decoratiemogelijkheden enorm uit, wat leidde tot een grotere vraag en nog meer artistieke experimenten.

OUDE ALCHEMIE HERLEEFT IN DE 20E EEUW

De oorspronkelijke Murano-glasfabriek bleef meer dan vijfhonderd jaar lang een hoeksteen van het Venetiaanse vakmanschap en de industrie, totdat de glasfabriek uiteindelijk in het midden van de 19e eeuw werd gesloten. De artistieke geest wordt echter zelden langdurig onderdrukt. In de 20e eeuw werd de erfenis van Murano herontdekt door een handvol toegewijde Venetiaanse glasblazers, die elk de alchemie van Murano wilden omarmen, de historische technieken wilden verkennen en zich met hun moderne kennis wilden verdiepen in de oorspronkelijke werkwijzen.

Terwijl het Murano-glaswerk van het begin van de 20e eeuw ontegenzeggelijk even indrukwekkend was in zijn kundige kleurgebruik, helderheid en slankheid, werd het nieuw leven ingeblazen te midden van Art Deco en Art Nouveau maalstroom van creativiteit, naast de rijkdom van andere nieuwe kunstscholen van die tijd, elk barstensvol innovatieve idiomen en ideeën. Het Muranoglas, dat zich bleef baseren op historische patronen en renaissancegevoelens, dreigde iets te worden wat het nooit eerder was geweest: nostalgisch. Rond de eeuwwisseling van de 20e eeuw werd er hard gewerkt aan een nieuwe richting en een formeel systeem voor de productie van het eiland. Hoewel een nieuwe interne hiërarchie leidde tot bepaalde hoogtepunten van het tijdperk, en wel door glasblazers en ambachtslieden, was het pas na de uitbreiding van de luxemarkt in de jaren tachtig dat Muranoglas echt zijn stem hervond.

Een vernieuwde markt op zoek naar uniciteit en een gevoel voor erfgoed, en een enthousiasme om individueel kunstenaarschap en lokaal vakmanschap boven de massaproductie te stellen, gaf het Murano-glaswerk een eigentijdse boost. De toegenomen vraag resulteerde in een industrie waarin de kunstenaar centraal stond en stelde de Murano-glasblazers en -ontwerpers meer dan ooit tevoren in staat om werken te produceren met een grotere creativiteit, meer in lijn met de moderne smaak en met een grotere nadruk op het unieke en maatwerk.

Muranoglas is het resultaat van een millennium van ambachtelijke traditie, verrijkt met de intrige van het onbekende. Doordrenkt met mysterie, versterkt door de mythologie, en bewaakt door de alchemistische geheimen van het verleden, weerspiegelen de schatten van Murano een gedeeld verlangen om in verwondering te kijken naar objecten van schoonheid; elementaire geheimen, gekleurd door een oneindig menselijk streven naar perfectie.

Muranoglas, wanneer vakmanschap kunst wordt. Fotocredit ©Alex Mirzak.
DE VOORTREFFELIJKE ALCHEMIE VAN LA PRAIRIE
Platinum Rare Collection

La Prairies kunst van het transformeren en formuleren is kenmerkend voor de kostbare Platinum Rare Collection. Net als bij het Muranoglas begint het proces met één enkel ingrediënt, dat vervolgens wordt getransformeerd door een minutieus proces van puur vakmanschap. Platina wordt gewaardeerd om meer dan alleen zijn schoonheid, het is zowel duurzaam als rekbaar, waardoor het de tand des tijds kan doorstaan.

Kunstenaars waardeerden platina om zijn eindeloos maakbare mogelijkheden, waardoor ze dit edelmetaal konden vormen, ermee konden beeldhouwen en er creaties van konden maken die de grenzen van hun vakgebied overschreden. Voordat het kan worden gevormd, moet platina worden verwarmd tot de astronomische temperatuur van 1770° Celcius. Pas dan kan het worden getransformeerd tot een eindeloze reeks van interpretaties, van spiegelende vloeistof tot massieve, imposante blokken, en van delicaat filigraan tot oneindig fijne draden.

Het is deze schitterende kwaliteit van platina die La Prairie ertoe aanzette de Platinum Rare Collection te ontwikkelen – om de inherente, tijdloze schoonheid van de huid te onthullen, te benadrukken, te tonen.

Andere editorials