Το καλλιτεχνικό όνειρο της Niki de Saint Phalle
Ζωηρές γυναικείες φιγούρες που χορεύουν, ερπετά που σέρνονται μέσα σε χρώματα που αναβλύζουν, σχέδια με εντυπωσιακές ρίγες, τολμηρά χρώματα και λουλούδια που ανθίζουν, λίγα από τα γεμάτα ενέργεια σύμβολα της Niki de Saint Phalle. Η Γαλλοαμερικανίδα καλλιτέχνις (1930-2002) δημιούργησε μια δική της οπτική γλώσσα που παραμένει άμεσα αναγνωρίσιμη και εξίσου αγαπητή.
Η ζωηρή της χρήση του χρώματος, οι πληθωρικές μορφές και τα χαρούμενα περιβάλλοντα προσέφεραν μια ευκαιρία διασκέδασης, μεταμόρφωσης και φαντασίας. Το έργο της που συνδυάζει διαφορετικά πεδία χαρακτηρίζει την πρωτοποριακή καριέρα της Saint Phalle, έχοντας μακροχρόνια επίδραση στις αρχές της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης και, δίχως αμφιβολία, ενέπνευσε τις τρέχουσες και μελλοντικές γενιές φεμινιστριών και ακτιβιστών.
Από τα πρώτα εγχειρήματά της, τις ζωντανές παραστάσεις που ηλέκτριζαν ή τους επιδραστικούς πίνακες «Shooting», η Saint Phalle αποδείχθηκε εξαιρετικά ικανή να σαγηνεύει τον κόσμο της τέχνης. Ενσάρκωσε τον φεμινισμό στο μυαλό και το πνεύμα, εμπλουτίζοντας το έργο της με μια ισχυρή άποψη. Η καλλιτέχνις γνώριζε την αξία της και είχε να πει κάτι. «Έχουμε εντελώς διαφορετικούς ρόλους και δυνατότητες. Νομίζω ότι οι γυναίκες θα μπορούσαν να διοικήσουν αυτόν τον κόσμο πολύ καλύτερα. Έναν νέο κόσμο χαράς», είπε η Saint Phalle.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ξεκίνησε να κατασκευάζει μεγάλα γλυπτά που τιμούσαν τη γυναικεία φύση, μέσα στο πλαίσιο της θηλυκής μορφής. Οι φιγούρες της Nana τόνισαν τα χαρακτηριστικά του θηλυκού σώματος, χαρίζοντας νέα ζωή στο σχήμα του μέσα από την επιλογή ζωντανών χρωμάτων και με μοτίβα γεμάτα ζωή. Είναι τα τοτέμ του φεμινιστικού πνεύματος που αντέχουν στον χρόνο.
Το έργο της και η γοητεία της που μαγνήτιζε ξεπέρασαν τη γλυπτική και έγιναν βιβλία, κήποι, αρχιτεκτονικά projects, ταινίες, θεατρικά, ρούχα, κοσμήματα, ακόμα και άρωμα. «Ακολουθώ μια πορεία που επιλέχθηκε για μένα, ακολουθώντας την επιτακτική ανάγκη να δείξω ότι μια γυναίκα μπορεί να εργαστεί σε μεγαλειώδη κλίμακα», είπε η Saint Phalle.
Τα γλυπτά της Nana είναι αυτά που ίσως είχαν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στον κόσμο της τέχνης, προκαλώντας τις παραδοσιακές ιδέες γύρω από το γυναικείο σώμα και τον ρόλο των γυναικών. «Ονειρεύτηκα τεράστιες, χρωματιστές Nanas που θα μπορούσαν να στέκονται έξω, στη μέση ενός πάρκου ή μιας πλατείας—ήθελα να αναλάβουν τον κόσμο», είπε η Saint Phalle. Η πίστη της στο να δημιουργεί θριαμβευτικά μνημεία για τις γυναίκες, άνοιξε τον δρόμο ώστε σύγχρονοι καλλιτέχνες να αναπτυχθούν, αποκτώντας την τόλμη να παρουσιάσουν δημόσια κομμάτια που απαιτούν την προσοχή μας, ενσαρκώνουν την αξιοπρέπεια και προβάλλουν την παρουσία τους.
Η Saint Phalle ήταν όμορφα φιλόδοξη. Δεν φοβόταν να εκτεθεί σε μεγάλη κλίμακα, αφήνοντας πίσω τα αντικείμενα και τους μόνιμους χώρους. Ορισμένα από τα επόμενα εγχειρήματά της, «Grotto» kai «Tarot Garden», είναι αρχιτεκτονικά φαινόμενα που εμβυθίζουν τον θεατή και εμπνέουν σταθερά. «Ήθελα να δημιουργήσω μερικά από τα πραγματικά σημαντικά πράγματα της γενιάς μου και μερικά από τα μεγαλύτερα», είπε η Saint Phalle.
Ήταν φίλη με καλλιτέχνες όπως οι Brancusi, Les Lalanne, Yves Klein, Larry Rivers και άλλοι—κυρίως άντρες, σε έναν κόσμο της τέχνης με λίγα γυναικεία παραδείγματα επιτυχίας. Η Saint Phalle αντιμετώπισε ευθέως αυτόν τον άνισο χώρο. Ανοίγοντας έναν καθηλωτικό διάλογο με τους σύγχρονούς της δημιουργικούς, η Saint Phalle αποτελεί μέχρι και σήμερα σημείο αναφοράς σε μια γενιά καλλιτεχνών που ξεπροβάλλει, ως πηγή έμπνευσης και νέας ανακάλυψης. Η Saint Phalle είδε την τέχνη ως ένα μέσο συνεργασίας και συμμετοχής—με το κοινό και με τους άλλους καλλιτέχνες. Η εξερεύνησή της πάνω στο υλικό και το μέσο, καθώς και η χρήση των έργων της ως τρόπος για να συζητήσει κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτικές ανησυχίες με το ευρύτερο κοινό, χρησιμοποιούνται όπως βλέπουμε και σήμερα από πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες.
Η Saint Phalle δεν φοβήθηκε να αντιμετωπίσει τα σημαντικά γεγονότα της εποχής της και έγινε υπέρμαχος σε πολλά σημαντικά ζητήματα, χωρίς να φοβάται να μιλήσει. «Ο περισσότερος κόσμος δεν βλέπει την τόλμη στο έργο μου. Νομίζουν ότι είναι μόνο φαντασία και παιχνιδιάρικη διάθεση», δήλωσε. Ναι, η κληρονομιά της Saint Phalle είναι γεμάτη χαρά και αναβρασμό—αλλά είναι χαρακτηριστικά που η καλλιτέχνις χρησιμοποίησε ως αντίδραση στην ανισότητα, την αδικία και τις διακρίσεις που αυτή και πολλοί άλλοι συνάντησαν στη ζωή τους. Το γεμάτο χαρά έργο της ήταν μια επιλογή ανυπακοής, προκαλώντας τον κόσμο με το να πει, αν δεν μας τιμήσετε, θα το κάνω εγώ.
Το έργο της Niki de Saint Phalle έχει έναν ιδιαίτερο αντίκτυπο στη La Prairie, καθώς η δική της χρήση του μπλε του κοβαλτίου ήταν η έμπνευση πίσω από το χρώμα της εμβληματικής συλλογής Skin Caviar από τη La Prairie. To 1982, η Niki δημιουργούσε το άρωμά της από το ατελιέ της σε ένα στούντιο της Νέας Υόρκης που μοιραζόταν με τη δημιουργική ομάδα της La Prairie. Όταν η La Prairie συνάντησε το μπλε του κοβαλτίου της Niki de Saint Phalle – το αγαπημένο της χρώμα που το περιγράφει ως το «χρώμα της χαράς και της τύχης» – η σύνδεση έγινε ξεκάθαρη: μόνο το μπλε του κοβαλτίου θα ήταν κατάλληλο. Μια τυχαία συνάντηση θα δημιουργούσε έναν δεσμό με το House of La Prairie και θα τον σφράγιζε για πάντα.
Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά τη συνάντηση, η La Prairie συνεχίζει να τιμά την καλλιτεχνική κληρονομιά της Niki de Saint Phalle, με μια συνεργασία με το MoMa PS1 στη Νέα Υόρκη για να υποστηρίξει την πιο ουσιαστική έκθεση στις Η.Π.Α. Το «Niki de Saint Phalle: Structures for Life» λαμβάνει χώρα από τις 11 Μαρτίου μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου 2021 και περιλαμβάνει πάνω από 200 έργα που δημιουργήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 μέχρι και τον θάνατό της, συμπεριλαμβάνοντας γλυπτά, εκτυπώσεις, ζωγραφιές, κοσμήματα, ταινίες και υλικό αρχείου. Τονίζοντας την προσέγγιση της Saint Phalle μέσα από διαφορετικά πεδία, η έκθεση θα επικεντρωθεί στο έργο που δημιούργησε για να μεταμορφώσει περιβάλλοντα, ξεχωριστά άτομα και την κοινωνία.
Μέσα από αυτή την υποστήριξη, η La Prairie τιμά το τολμηρό και οραματικό φεμινιστικό πνεύμα της Saint Phalle – την ανυπακοή της στις κοινωνικές νόρμες και τη διάθεσή της να σπάει τους κώδικες τόσο στην προσωπική της ζωή, όσο και στο έργο της.
