Τέχνη και Αρχιτεκτονική

Η ΣΑΓΗΝΗ ΤΟΥ ΜΠΛΕ ΤΟΥ ΚΟΒΑΛΤΙΟΥ

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΜΑΤΙ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΕΛΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΖΩΗΡΟ ΑΥΤΟ ΧΡΩΜΑ.

Είτε για να αποτυπώσει τη ζωντάνια και την απεραντοσύνη του ουρανού και της θάλασσας είτε για να απεικονίσει την ουσία της αγνότητας και της ομορφιάς, το μπλε του κοβαλτίου έχει αγκαλιαστεί από τους καλλιτέχνες σε όλη την καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία. Το πρώτο συνθετικό μπλε δημιουργήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο το 2200 π.Χ. και εντοπίστηκε σε τοιχογραφίες, γλυπτά, έπιπλα και άλλα αντικείμενα. Μια από τις πρώτες χρήσεις του μπλε του κοβαλτίου βρέθηκε σε κινέζικα κεραμικά από τη δυναστεία των Τανγκ τον 7ο αιώνα. Το σπάνιο ζωηρό αυτό χρώμα φτιάχτηκε από περσικό ορυκτό κοβάλτιο. Στις καλές τέχνες, καλλιτέχνες όπως ο Vermeer, ο Renoir, ο Monet και ο Van Gogh δημιούργησαν αριστουργήματα με εντυπωσιακό μπλε του κοβαλτίου. Το χρώμα αυτό καθόρισε ακόμη και καριέρες ζωγράφων, όπως του Αμερικανού νεοκλασικιστή Maxfield Parrish.

ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΥΜΒΟΛΟ

Με μια πληθώρα από πλούσια ιστορικά παραδείγματα που χαρίζουν έμπνευση, οι μοντερνιστές αγκάλιασαν το μπλε του κοβαλτίου, εξερευνώντας τις εννοιολογικές δυνατότητές του. Το έργο του Yves Klein είναι σχεδόν συνώνυμο αυτού του χρώματος. Όπως είναι γνωστό, ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε τον μπλε ουρανό ως το πρώτο έργο τέχνης του. Περιέγραφε τους χαρακτηριστικούς τους μονόχρωμους πίνακες ως ένα «ανοιχτό παράθυρο στην ελευθερία, μια δυνατότητα να βυθιστούμε στην ανυπολόγιστη ύπαρξη του χρώματος».

Πέρα από τα αφηρημένα έργα του, ο Γάλλος καλλιτέχνης χρησιμοποίησε το μπλε του κοβαλτίου για να δημιουργήσει καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, γλυπτά και περιβάλλουσες εμπειρίεςή. Η Nancy Spector, πρώην έφορος του Guggenheim, έχει δηλώσει: «Είναι διάσημος για τη σχεδόν αποκλειστική χρήση μιας εντυπωσιακά ηχηρής κυανής χρωστικής σε πούδρα, που πατεντάρισε με το όνομα International Klein Blue, υποστηρίζοντας ότι αντιπροσωπεύει τη φυσική εκδήλωση της κοσμικής ενέργειας, που αιωρείται αόρατη ελεύθερα στον αέρα».

Η Niki de Saint Phalle, σύγχρονη του Klein, κατείχε μια επιδέξια και βαθιά γνώση της ικανότητας αυτού του χρώματος να αποπνέει δύναμη και συγκίνηση. Η Γαλλοαμερικανίδα καλλιτέχνιδα είναι θαυμαστή για τα ογκώδη γλυπτά της, τα καθηλωτικά περιβάλλοντα και την τολμηρή χρήση του υλικού. Είχε την απίστευτη ικανότητα να καλλιεργεί ζωντάνια στις αποχρώσεις και τους τόνους, περιγράφοντας τον εαυτό της ως «μεθυσμένη από αυτά τα αγνά, μαγικά χρώματα».

Η Saint Phalle χρησιμοποίησε χρώματα όπως το μπλε του κοβαλτίου για να προσθέσει ένταση, έμφαση και χαρά στα χαρακτηριστικά έργα της. «Όταν ένα γλυπτό μου μπορεί να χαρίσει μια στιγμή χαράς, μια στιγμή ζωής σε έναν περαστικό, νιώθω ότι έχω ανταμειφθεί», λέει. Το τελευταίο της μνημειώδες έργο, ένα δημόσιο ονειρικό αρχιτεκτονικό τοπίο με το όνομα The Grotto, διαθέτει έναν εντυπωσιακό περίκλειστο χώρο γεμάτο μπλε του κοβαλτίου. Οι τοίχοι από μωσαϊκό τονίζονται με κόχες από γλυπτές σιλουέτες που χορεύουν και είναι εμπνευσμένοι από έναν άλλον θαυμαστή της ζωηρής αυτής απόχρωσης, τον Henri Matisse.

Forms - Plate IX από την Jazz, 1943-47, Henri Matisse. Εκδότης: Teriade Editeur, Παρίσι, 1947. Τυπογράφος: Edmond Vairel, Παρίσι. The Louis E. Stern Collection. © 2021. The Museum of Modern Art, Νέα Υόρκη / Scala, Φλωρεντία. ©2021 ProLitteris, Ζυρίχη.
ΑΠΟΧΡΩΣΗ ΠΟΥ ΥΠΝΩΤΙΖΕΙ
La Muralla Roja από τον Ricardo Bofill. Φωτογραφία ©Gregori Civera

Το μπλε του κοβαλτίου σαγηνεύει και ταξιδεύει όταν χρησιμοποιείται από δημιουργούς και σχεδιαστές για να προκαλέσει την αίσθηση της ηρεμίας και της μεταμόρφωσης. Το New York Hall of Science είναι ένα σύγχρονο αριστούργημα από τα μέσα του αιώνα, γεμάτο έντονο χρώμα. Σχεδιασμένο αρχικά για τη Διεθνή Έκθεση του 1964-5 από το αρχιτεκτονικό γραφείο Harrison and Abramovitz, το κυματοειδές τσιμεντένιο εξωτερικό κρύβει μέσα του μια ατμόσφαιρα που κατακλύζει. Τα 5.000 λαμπερά πάνελ σε μπλε του κοβαλτίου ζαλίζουν, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ενός ατελείωτου χώρου, όπως επιθυμούσαν οι σχεδιαστές τους. Στο εσωτερικό του, το αρχιτεκτονικό αυτό θαύμα κάνει τους επισκέπτες να νιώθουν ότι βρίσκονται μέσα στα μυστήρια και το μεγαλείο της θάλασσας.

Το La Muralla Roja του Ricardo Bofill αποτελεί άλλο ένα θαύμα, εμπνευσμένο από τη θάλασσα. Ο Ισπανός αρχιτέκτονας οραματίστηκε το κόκκινο τείχος με φόντο τον αστραφτερό όρμο Κάλπε. Το επιβλητικό του εξωτερικό σε κοραλλί αποχρώσεις πλαισιώνει έναν εσωτερικό λαβύρινθο από γαλάζιες σκάλες που προκαλούν ζάλη και ευχαρίστηση. Ο Bofill χρησιμοποίησε το μπλε του κοβαλτίου, μαζί με την κίνηση του φωτός και την επίδραση της μορφής και της σκιάς, για να μαγέψει και να συναρπάσει.

Ηγέτης της κίνησης του φωτός και του χώρου είναι ο σύγχρονος καλλιτέχνης Doug Wheeler. Τα «περιβλήματα φωτός» και οι «πίνακες φωτός» του παίζουν με τον τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τον χώρο, τον όγκο και το χρώμα. Εξερευνά την αλληλεπίδραση του φωτός περιβάλλοντος –ιδιαίτερα σε παραδείγματα με λαμπερό μπλε του κοβαλτίου– με την αρχιτεκτονική, σχεδιάζοντας τεράστιες υπερβατικές εμπειρίες που εντείνουν τις αισθήσεις, εκεί που ο χρόνος και ο τόπος εξαφανίζονται.

Είτε για να αποτυπώσουν την κοσμική ενέργεια, είτε για να εκπέμψουν μια αίσθηση ελευθερίας, είτε για να μας μεταφέρουν σε άλλη διάσταση, οι κατασκευαστές και οι δημιουργοί παραμένουν ερωτευμένοι με το μπλε του κοβαλτίου. Η ξεχωριστή αυτή απόχρωση εξακολουθεί να αιχμαλωτίζει κοινό και καλλιτέχνες, χάρη στην απεριόριστη ικανότητά του να δημιουργεί συναισθήματα και να προσθέτει βάθος.

H COBALT NIGHT

Τα όνειρα αναδύονται στο σκοτάδι, όταν παραδινόμαστε πλήρως στη δημιουργικότητα της νύχτας. Η νύχτα κάνει τα ασήμαντα πράγματα της ζωής να εξαφανίζονται, όταν το φευγαλέο αποκαλύπτει τον εαυτό του και η δημιουργία γίνεται σαφής και πιθανή. Μέσα σε αυτή τη σαφήνεια, ένα μοναδικό και ισχυρό χρώμα, το μπλε του κοβαλτίου, τυλίγει τα όνειρα της δημιουργικότητας. Είναι το χρώμα της θηλυκότητας, της τόλμης, της δύναμης, ένα χρώμα που λαχταρά να έρθει στη ζωή. Είναι το χρώμα της ζωής τη νύχτα, της νύχτας του κοβαλτίου. Οι επιστήμονες της La Prairie έθεσαν στον εαυτό τους ένα πολύ απλό ερώτημα: Τι άλλο μπορεί να αποκαλύψει η νύχτα; Μέσα από εκτεταμένες έρευνες στις μυστηριώδεις νυχτερινές ιδιότητες του χαβιαριού, εντόπισαν μια κρυμμένη ιδιότητα που υπάρχει και ευδοκιμεί μόνο τη νύχτα. Έτσι, εξερεύνησαν το αχαρτογράφητο βασίλειο της νύχτας και δημιούργησαν μια νέα ενσάρκωση του ελβετικού χαβιαριού, τη ρετινόλη χαβιαριού. Στο Skin Caviar Nighttime Oil, ένα μοναδικό μείγμα ρετινόλης από χαβιάρι και λιπιδίων χαβιαριού, η ρετινόλη χαβιαριού αξιοποιεί τις δυνατότητες εξομάλυνσης των λεπτών γραμμών της επιστήμης του χαβιαριού, πέρα από την ανόρθωση και τη σύσφιξη.